Τα είδη των αρνητικών σκέψεων

Δ. Τα Πρέπει

Τα συναισθήματα επηρεάζουν τη ζωή μας και με έναν άλλο τρόπο. Καθώς βυθιζόμαστε στην κατάθλιψη – μερικές φορές μάλιστα και πριν συμβεί αυτό – μπορεί να πιστεύουμε ότι πρέπει να κάνουμε συγκεκριμένα πράγματα, πρέπει να ζούμε με συγκεκριμένο τρόπο ή πρέπει να αποκτήσουμε συγκεκριμένα αγαθά. Αν, για παράδειγμα λέτε: «πρέπει να αποκτήσω τεράστια περιουσία, αλλιώς δεν είμαι ποτέ ευτυχισμένος», τότε θα έχετε πρόβλημα. Αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο. Εδώ και αιώνες οι βουδιστές υποστηρίζουν ότι η πηγή όλων των κακών είναι η επιθυμία για αγαθά και η προσκόλληση στα υλικά πράγματα αυτού του κόσμου, δηλαδή οι ακαταμάχητες επιθυμίες.

Εκφράζουμε ακαταμάχητη επιθυμία για πολλά πράγματα και με πολλούς τρόπους: «πρέπει να μου δείχνουν συνεχώς αγάπη. Πρέπει να μην αποτυγχάνω ποτέ. Πρέπει να αποδείξω ότι έχω πάντα τον έλεγχο. Πρέπει, πρέπει, πρέπει…». Εννέα στις δέκα φορές δεν συνειδητοποιούμε τι κάνουμε στον εαυτό μας, αλλά μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ως οδηγό την ένταση των συναισθημάτων μας. Από την άλλη πλευρά, επιβάλλουμε πρέπει και στους άλλους: «οι άλλοι πρέπει να μου φέρονται πάντα καλά. Οι άλλοι δεν πρέπει ποτέ να λένε ψέματα ή να με απογοητεύουν» κ.ο.κ. Τα πρέπει συνδέονται με βία και απογοήτευση. Για παράδειγμα, ορισμένοι βίαιοι άντρες πιστεύουν ότι οι γυναίκες πρέπει να είναι υπάκουες, να μην αντιμιλούν και να συμμορφώνονται στις σεξουαλικές διαθέσεις και επιθυμίες των συντρόφων τους. Όταν έχουμε ισχυρά πρέπει, έχουμε και την έντονη τάση να υποτασσόμαστε σ’αυτά και μερικές φορές να τα επιβάλλουμε και στους άλλους.

Χρησιμοποιήστε την ένταση των συναισθημάτων σας για να ελέγξετε αν έχετε τέτοια πρέπει και στη συνέχεια αμφισβητήστε τα. Φυσικά, όλα τα πρέπει δεν είναι ίδια. Με άλλα λόγια, δεν είναι όλα τα πρέπει εξίσου ισχυρά. Τα πιο συνηθισμένα είναι τα εξής:

«πρέπει να μ’ αγαπούν για να είμαι ευτυχισμένος», «πρέπει να έχω καλή απόδοση για να με αγαπούν», «οι άλλοι πρέπει να καταλαβαίνουν πως νιώθω».

Το μυστικό είναι να μετατρέψουμε τα πρέπει σε προτιμήσεις. Για παράδειγμα: «θα προτιμούσα να με αγαπούν και να έχω μια στενή σχέση, αλλά μπορώ να είμαι ευτυχισμένος ακόμη και όταν δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο» ή «θα ήθελα πάρα πολύ να καταλαβαίνουν οι άλλοι πως νιώθω, αλλά ακόμη κι αν δεν με καταλαβαίνουν δεν ήρθε και το τέλος του κόσμου».

Αν η ορθολογική προσέγγιση σας φαίνεται κάπως ψυχρή, σκεφθείτε τα λόγια του Βούδα: «αυτά που θεωρούμε απαραίτητα είναι η πηγή της δυστυχίας μας». Αποκτώντας έλεγχο σ’αυτά που θεωρούμε απαραίτητα, καταφέρνουμε να κυριαρχήσουμε στο πρωτόγονο τμήμα του εγκεφάλου μας που είναι υπεύθυνο για τα συναισθήματα. Όποια λοιπόν και αν είναι τα προσωπικά σας πρέπει, προσπαθήστε να τα εντοπίσετε και να τα μετατρέψετε σε προτιμήσεις. Αν μειώσετε την ισχύ των πρέπει σας, θα είστε ελεύθεροι ή τουλάχιστον πιο ελεύθεροι. Και να θυμάστε ότι συχνά υπάρχει μια αντίφαση στα πρέπει μας. Για παράδειγμα, μπορεί να έχουμε τόσο μεγάλη ανάγκη επιτυχίας αλλά και τέτοιο φόβο αποτυχίας, ώστε να παραιτούμαστε και να μην προσπαθούμε καθόλου. Αν θέλετε να πάτε σε ένα πάρτυ και νιώθετε ότι όλοι πρέπει να σας συμπαθήσουν , πιθανότατα θα έχετε τόσο άγχος που δεν θα περάσετε καλά, ενώ υπάρχει και περίπτωση να αποφασίσετε να μην πάτε καθόλου. Και ακόμη και αν πάτε, μπορεί να έχετε τόσο αμυντική στάση που να μην επιτρέψετε στους άλλους να σας πλησιάσουν.

 

 

 

Από το βιβλίο του P.Gilbert «Ξεπερνώντας την κατάθλιψη»