Τα είδη των αρνητικών σκέψεων

 

 

Α. Τα αυθαίρετα συμπεράσματα

 



Αν νιώθουμε ευάλωτοι στην εγκατάλειψη ή έχουμε τη βασική πεποίθηση ότι "δεν μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι χωρίς μια στενή σχέση", είναι φυσικό να οδηγούμαστε κατά καιρούς στο αυθαίρετο συμπέρασμα ότι πρόκειται να μας εγκαταλείψουν. Αυτό μας οδηγεί στην προσπάθεια διατήρησης της σχέσης με κάθε τρόπο και αποδυναμώνει την ικανότητά μας να αντιμετωπίσουμε το φόβο της εγκατάλειψης.

Το πρωτόγονο τμήμα του εγκεφάλου μας μας λέει ότι δεν θα τα κατφέρουμε μόνοι μας. Αυτό βέβαια θα ίσχυε αν ζούσαμε ακόμη στη φύση, όπως οι πρόγονοί μας (το να μείνει κάποιος μόνος του ήταν εξαιρετικά επικίνδυνο, ιδιαίτερα για τα παιδιά), αλλά είναι μάλλον απίθανο σήμερα. Είναι αλήθεια ότι το να μείνουμε μόνοι μας ίσως είναι τρομερά οδυνηρό και θα μας κάνει να νιώσουμε πολύ άσχημα, αλλά μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε αν ανατρέξουμε στα δεδομένα και σχεδιάσουμε την πορεία δράσης μας, ζητώντας βοήθεια απο τους φίλους και υπενθυμίζοντας στον εαυτό μας ότι προτού γνωρίσουμε τον πρώην σύντροφό μας ήμασταν σε θέση να ζήσουμε μόνοι μας, και να σκεφτούμε ακόμη ότι πολλοί άνθρωποι υποφέρουν απο τη διάλυση μιας σχέσης, αλλά τελικά επιβιώνουν. Ίσως μάλιστα είναι θετικό το να ζήσει κανείς μόνος του για κάποιο χρονικό διάστημα.

Ένας τρόπος να αντιμετωπίσετε το φόβο της απόρριψης ή της διάλυσης μιας σχέσης είναι να καταγράψετε αυτό που φοβάστε και να δείτε αν μπορείτε να το αμφισβητήσετε, ακόμη μπορείτε να σκεφτείτε τρόπους για να αντιμετωπίσετε το χωρισμό σας, αν συμβεί. Αναμφισβήτητα ο χωρισμός θα είναι οδυνηρός - δεν μπορείτε να προστατευτείτε απο αυτόν - αλλά μπορείτε να τον αντιμετωπίσετε πιο αποτελεσματικά.

 

Αρνητική σκέψη                                                  Αμφισβήτηση και τρόποι αντιμετώπισης

 

Αν δεν υποχωρήσω, θα                                   Κατ' αρχάς, υπάρχουν στοιχεία ότι θα με

βιώσω την απόρριψη.                                      απορρίψει ή ότι θα διαλυθεί η σχέση μας;

                                                                        Ποιά δεδομένα υποστηρίζουν το φόβο

                                                                        μου;

                                                                        Αλλά ας υποθέσουμε το χειρότερο. Πώς

                                                                        μπορώ να το αντιμετωπίσω;

                                                                        Θα είναι οδυνηρό, αλλά δεν γίνεται να μη

                                                                        κάνω τίποτε επειδή φοβάμαι γι αυτό που

                                                                        θα νιώσω.

 

Μία άλλη μορφή αυθαίρετου συμπεράσματος είναι το διάβασμα της σκέψης. Συμπεραίνουμε αυτόματα ότι οι άλλοι δεν μας συμπαθούν επειδή δεν μας προσφέρουν αρκετές ενδείξεις αποδοχής. Στο διάβασμα της σκέψης πιστεύουμε ότι γνωρίζουμε διαισθητικά τί σκέπτονται οι άλλοι.

Είναι βέβαια χρήσιμο να γνωρίζουμε ποιοι είναι οι φίλοι μας και να προσέχουμε να μη μας εξαπατήσουν. Στην αντίθετη περίπτωση ενδέχεται να προσφέρουμε πάρα πολλά στις σχέσεις μας και να μην έχουμε την ανάλογη ανταπόδοση. Ωστόσο, όταν υποφέρουμε απο κατάθλιψη, γινόμαστε εξαιρετικά καχύποπτοι και πιστεύουμε ότι οι άλλοι μας εξαπατούν, μας χρησιμοποιούν ή μας εκμεταλλεύονται, μια και όλα αυτά είναι για μας απειλητικά. Ίσως αρχίσουμε να σκεπτόμαστε ότι οι άλλοι δεν ενδιαφέρονται πραγματικά για μας, ότι απλώς προσποιούνται και ότι είναι αναξιόπιστοι σύμμαχοι και φίλοι. Ίσως ακόμη θυμηθούμε εμπειρίες απο το παρελθόν όπου οι άλλοι δεν ενδιαφέρθηκαν για μας.

Μπορούμε να αμφισβητήσουμε αυτές τις σκέψεις αν αναλογιστούμε τα εξής:

 

Είναι πολύ φυσικό οι άνθρωποι να ενδιαφέρονται για τον εαυτό τους και ίσως να μη νοιάζονται για μένα όσο θα ήθελα εγώ. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν με συμπαθούν καθόλου. Ίσως να υπάρχουν κάποια πράγματα επάνω μου που να μην τους αρέσουν. Τώρα που το σκέπτομαι, ούτε εμένα μου αρέσουν ορισμένα πράγματα επάνω τους. Αλλά ποιός είπε ότι πρέπει να μου αρέσουν τα πάντα επάνω τους και ότι σ' αυτούς πρέπει να αρέσουν τα πάντα σ' εμένα; Σε τελική ανάλυση, είμαστε άνθρωποι και οι άνθρωποι απογοητεύουν τους άλλους κατά καιρούς. Έτσι είναι η ζωή.

 

Ένας άλλος τρόπος αμφισβήτησης θα ήταν να εξετάσουμε τα δεδομένα:

 

Μπορεί ο άλλος να έχει περάσει μια δύσκολη μέρα και να μην καταλαβαίνει πώς νιώθω. Υπάρχει πιθανότητα να εκλαμβάνω τις πράξεις του ως υποτιμητικές ή περιφρονητικές χωρίς να υπάρχει τέτοια πρόθεση εκ μέρους του; Μήπως υπάρχει κάποιος εναλλακτικός τρόπος ερμηνείας των πράξεών του, πέρα απο το ότι αυτός δεν ενδιαφέρεται για μένα; Σε τελική ανάλυση, αν διαπιστώσω ότι με εκμεταλλεύεται ή ότι δεν δίνει δεκάρα για μένα, τότε ίσως να είμαι καλύτερα χωρίς αυτόν ή τουλάχιστον θα ήταν καλό να περιμένω λιγότερα απο αυτόν.

 

 

 

 

Απο το βιβλίο του P.Gilbert  "Ξεπερνώντας την κατάθλιψη"

Μάθημα Ζωής

Συνειδητά ή μη, όλοι μας αναζητάμε απαντήσεις και προσπαθούμε να μάθουμε τα μαθήματα ζωής. Παλεύουμε σώμα με σώμα με τους φόβους και τις ενοχές μας. Αναζητάμε ένα νόημα, αγάπη και δύναμη. Προσπαθούμε να καταλάβουμε το φόβο, την απώλεια και το χρόνο. Θέλουμε να ανακαλύψουμε ποιοι είμαστε και πώς μπορούμε να γίνουμε πραγματικά ευτυχισμένοι. Μερικές φορές αναζητάμε τα πράγματα αυτά στα πρόσωπα των αγαπημένων μας, στη θρησκεία, στο θεό ή όπου αλλού αυτά ενοικούν. Πολύ συχνά, όμως, στρέφουμε την αναζήτησή μας στα χρήματα, στην κοινωνική θέση, στην «τέλεια δουλειά» ή σε ανάλογους στόχους, για να ανακαλύψουμε στο τέλος ότι όχι μόνο στερούνται του νοήματος  που ελπίζαμε να βρούμε, αλλά και ότι είναι επιπλέον βάσανο. Ακολουθώντας αυτά τα απατηλά ίχνη χωρίς καμία βαθύτερη αντίληψη του νοήματός  τους, είναι αναπόφευκτο ότι θα μείνουμε με ένα συναίσθημα κενού, πιστεύοντας ότι το νόημα της ζωής είναι είτε ασήμαντο είτε ανύπαρκτο, ότι η αγάπη και η ευτυχία είναι απλά αυταπάτες.

Υπάρχουν άνθρωποι που βρίσκουν το νόημα μέσα από τη μελέτη, την πνευματική ανύψωση ή τη δημιουργικότητα. Άλλοι το ανακαλύπτουν τη στιγμή που αντικρίζουν κατάματα τη δυστυχία ή ακόμη και τον ίδιο το θάνατο, όταν μαθαίνουν, για παράδειγμα, από τους γιατρούς τους ότι έχουν καρκίνο ή ότι τους μένουν μόνο έξι μήνες ζωής ή όταν βλέπουν αγαπημένα πρόσωπα να δίνουν μάχη για τη ζωή τους ή να απειλούνται από σεισμούς ή άλλες καταστροφές.

Οι άνθρωποι αυτοί έφτασαν στη μεθόριο της ζωής. Βρέθηκαν επίσης στις παρυφές μιας νέας ζωής και κοιτώντας το κακό κατάματα, αντιμετωπίζοντας τον ίδιο τον θάνατο άμεσα και ολοκληρωτικά, παραδόθηκαν εντελώς σ’ αυτό – και έκτοτε, με το μάθημα ζωής που πήραν, η εικόνα που είχαν γι αυτήν άλλαξε παντοτινά. Οι άνθρωποι αυτοί έπρεπε να αποφασίσουν μέσα στο σκοτάδι της απόγνωσής τους τι ήθελαν να κάνουν το υπόλοιπο της ζωής τους. Τα μαθήματα ζωής δεν είναι όλα ευχάριστα, όλοι όμως αντιλαμβάνονται ότι εμπλουτίζουν τον ιστό της ζωής.

Γιατί λοιπόν να περιμένει κανείς το τέλος της ζωής του για να μάθει αυτά που μπορεί να μάθει σήμερα;

 

 

 

Από το βιβλίο  της  E.Kubler-Ross «Μαθήματα Ζωής»

Η ανυπακοή

Ξέρω ότι μπορεί να θεωρηθεί προκατάληψη, όμως η αλήθεια είναι ότι εμένα με τρομάζουνν περισσότερο οι υπάκουοι παρά οι ανυπάκουοι. Ίσως λόγω κάποιας περίεργης ταύτισης με την ιστορία των χαινουσών πληγών του ταλαιπωρημένου πλανήτη μας, είχα πάντα την άποψη ότι οι μεγαλύτερες καταστροφές της ανθρωπότητας που προήλθαν απο ανθρώπινο χέρι, είχαν πάντα σχέση με άτομα που ισχυρίστηκαν ότι "μόνο να πειθαρχήσουν μπορούσαν" (στην καλύτερη περίπτωση, γιατί δεν βρήκαν το χρόνο ν' αναζητήσουν άλλη επιλογή).

 

Το καλό είναι αργό γιατί ανεβαίνει ανήφορο. Το κακό είναι γρήγορο γιατί κατεβαίνει κατήφορο.

 

Αλέξανδρος Δουμάς

 

Είναι αλήθεια ότι ούτε οι μεγάλοι αντιστασιακοί τα πήγαν πολύ καλά, όμως μπορούμε τουλάχιστον να παρηγορηθούμε μελετώντας τι έγινε με όσους ακολούθησαν, και πως επωφελήθηκαν άθελά τους απο τη γενναιότητα των πρώτων.

Όπως είδαμε, σύμφωνα με το μύθο, η ιστορία της ανθρωπότητας αρχίζει συμβολικά τη στιγμή που ο Αδάμ και η Εύα παραβαίνουν την εντολή του Θεού και τρώνε τον καρπό του απαγορευμένου δέντρου.

Κατά κάποιο τρόπο, εκεί κόβουν τον ομφάλιο λώρο που τους ενώνει μαζί του, σπάζουν τον αρχικό δεσμό με τη ζωή στον παράδεισο και μετατρέπονται σε άτομα.

Απο κει ώς εδώ, ο άνθρωπος συνεχίζει να εξελίσσεται σχεδόν πάντα χάρη σε πράξεις που πατάνε πάνω στον ίδιο δρόμο: της ανυπακοής. Εννοώ ότι η εξέλιξη της ανθρωπότητας έγινε δυνατή μόνο και μόνο επειδή κάποιοι άντρες και κάποιες γυναίκες τόλμησαν να πουν όχι....

 

Είπαν όχι....σε κάποια απαγόρευση της επιβεβλημένης εξουσίας.

Είπαν όχι....σε μια παράδοση που δεν γινόταν ν' αλλάξει.

Είπαν όχι....στις συνήθειες που ήταν επικίνδυνο να μην υιοθετήσεις.

Είπαν όχι....στην καθεστηκυία τάξη, η αντίσταση στην οποία ισοδυναμούσε με αυτοκτονία.

 

Και να έχουμε υπόψη μας ότι αυτή η συμβολική άρνηση δεν είναι αποκλειστικότητα της δικής μας κοινωνίας, διότι αυτό που αντιπροσωπεύουν ο Αδάμ και η Εύα στον εβραιο-χριστιανικό μύθο, ο Προμηθέας το συμβολίζει στην ελληνική μυθολογία. Ο ελληνικός πολιτισμός στηρίζει και αυτός ένα μέρος της προόδου του σε μια πράξη ανυπακοής.

 

Κλέβοντας τη φωτιά που ως τότε μόνο οι θεοί είχαν για να τη δώσει στους ανθρώπους, ο Προμηθέας ανοίγει το δρόμο προς την ανάπτυξη της γνώσης και των ανέσεων του ανθρώπου. Ακριβώς όπως ο Αδάμ και η Εύα, έτσι κι ο Προμηθέας τιμωρείται για την ανυπακοή του μένοντας αλυσοδεμένος στην αιωνιότητα.

Αλλά ο Προμηθέας δεν είναι μόνο ένας άνθρωπος, είναι ένας ήρωας, και ίσως γι' αυτό δεν μετανιώνει, ούτε ζητάει συγγνώμη. Αντιθέτως δηλώνει περήφανα:

"Προτιμώ να μείνω αλυσοδεμένος σ' αυτό το βράχο, παρά να είμαι υπάκουος δούλος των θεών".

Η ελευθερία είναι μια πράξη ανυπακοής, όπως μας διδάσκει ο μύθος του Προμηθέα, και το πρώτο βήμα για τη γνώση του καλού και του κακού, όπως μας διδάσκει ο μύθος της Γραφής.

 

 

"Αν ένας άνθρωπος ξέρει μόνο να υπακούει, είναι σκλάβος. Αλλά αν ξέρει μόνο να είναι ανυπάκουος, είναι μνησίκακος και, - όσο κι αν φαίνεται ψέμα - , σε καμία απο τις δύο περιπτώσει δεν είναι ελεύθερος".

 

Για να βρούμε το θάρρος να απειθαρχήσουμε...

πρέπει να μπορούμε ν' αντέξουμε το ενδεχόμενο να μείνουμε μόνοι,

πρέπει να μη φοβόμαστε να κάνουμε λάθος,

πρέπει να έχουμε την ικανότητα να ξανρχίσουμε απο την αρχή αν είναι ανάγκη και,

πρέπει να είμαστε πρόθυμοι να πληρώουμε το αντίτιμο της ανυπακοής μας.

 

 

 

 

Απο το βιβλίο του Χ. Μπουκάι "Απο την άγνοια στη Σοφία".