Μάχη με τις απαγορεύσεις (α)

Τη στιγμή που θα ανακαλύψουμε ότι ζηλεύουμε, υποφέρουμε απο ένα συγκεκριμένο είδος πόνου, την αγωνία. Είναι περισσότερο κι απο πιθανό, αυτή η τόσο έντονη και δραματική αντίδραση να είναι μια συγκεκριμένη επαναφορά της πρωταρχικής σχέσης με τη μητέρα. Απ' αυτή την άποψη η αμφιβολία, η ζήλια είναι λειτουργική. Ένα συναίσθημα που μας εμποδίζει εμφανώς να διακρίνουμε καθαρά την εξωτερική πραγματικότητα και πυκνώνει το σκότος του εσωτερικού μας τοπίου, αποδεικνύεται διαφωτιστικό στο επίπεδο της αυτογνωσίας μας. Μας λέει, τί περιμένουμε εδώ και τώρα απο τον άλλον: μια αποκλειστική αγάπη, χωρίς περιορισμούς και με απόλυτη προσήλωση. Η ζήλια αναδημιουργεί και ξαναφέρνει στο προσκήνιο τη ζωτική ανάγκη του παιδιού για απεριόριστη και αποκλειστική αγάπη. Δεν είναι ανάγκη να εξηγήσουμε γιατί τα παιδιά έχουν μεγάλη ανάγκη απο αγάπη. Όλοι ξέρουμε ότι στα πρώτα στάδια της ζωής μας μεγαλώνουμε και τρεφόμαστε απο την αγάπη των άλλων. Αν λοιπόν η ωριμότητά μας, η ψυχολογική κυρίως, συνδέεται μ' αυτή την ανάγκη, ο φόβος που συνοδεύει το ενδεχόμενο να χάσουμε το αγαπημένο μας πρόσωπο είναι σημάδι ότι βρισκόμαστε σε κίνδυνο. Αυτό που μπορεί να μας παρηγορήσει είναι το γεγονός ότι και ως ενήλικες, παρά τις όποιες εμπειρίες μας, ως την τελευταία στιγμή της ζωής μας αντιδρούμε πάντα με τον ίδιο τρόπο και η τυπική φράση είναι: "Δεν μπορώ να κάνω δίχως εσένα". Ο άλλος μπορεί και να υποκύψει, εγώ όμως ποτέ, γιατί η πορεία της ζωής μου εξαρτάται απ' αυτόν.

Η υποψία και το αίσθημα ιδιοκτησίας προκύπτουν απο την επένδυση μιας ψυχικής μας διάστασης που δημιουργεί την πεποίθησή μας ότι η ζωή μας έχει μέλλον μόνον επειδή υπάρχει ο άλλος. Καταλαβαίνουμε λοιπόν γιατί η αμφιβολία είναι τόσο ολέθρια. Μπορούμε να πούμε ότι είναι απλώς ο φόβος μήπως χάσουμε το στήριγμα που μας προσφέρει ο άνθρωπος που αγαπούμε. Αν όμως θελήσουμε να αποφύγουμε πραγματικά τη ζήλια, τη στιγμή που διασχίζουμε αυτή την κατάσταση και βρεθούμε αντιμέτωποι με την ίδια την πιθανότητά της, αντιλαμβανόμαστε ότι επιστρατεύουμε μια σειρά απο ψυχολογικά μέσα που έχουν να κάνουν με την επιθετικότητα. Ο άνθρωπος που ζηλεύει και νιώθει δυστυχισμένος γίνεται επιθετικός. "Η ζήλια" γράφει ο Προύστ, "δεν είναι παρά μια εναγώνια ανάγκη για τυραννία στα ερωτικά ζητήματα". Έχοντας ρυθμίσει έτσι τα πράγματα ώστε να είμαι υποχρεωμένος να ζηλεύω  - αφού δεν είναι ποτέ τυχαία η επιλογή μιας σχέσης που υποχρεωτικά θα οδηγήσει σ' αυτό το συναίσθημα - έχω δημιουργήσει τις προϋποθέσεις που θα ενθαρρύνουν την ανάπτυξη μιας υποσυνείδητης τυραννίας. Η υποψία, δικαιολογεί τα πάντα. Δεν υπάρχει πράξη που να μην μπορούμε  να κάνουμε με την παρότρυνσή της. Η υποψία για τον σύντροφο βγάζει στην επιφάνεια τη Σκιά μας σ' όλο της το μεγαλείο και διακαιολογεί οποιαδήποτε πράξη. Η υποσυνείδητη τάση να κάνουμε τον άλλο ιδιοκτησία μας, μας ωθεί σε σχέσεις όπου μπορούμε να εκφράζουμε τη ζήλια μας, πίσω απο την οποία κρύβεται η σκοτεινή επιθυμία για τυραννία. Αυτό γίνεται απόδειξη της ανασφάλειάς μας και είναι μια στιγμή ρήξης ανάμεσα σ' έναν παλιό κι έναν καινούριο τρόπο συμπεριφοράς. Είναι πολύ σκληρή για όλους μας η στιγμή που διαπιστώνουμε ότι χάνουμε το στήριγμά μας και μποροστά μας ανοίγεται μια διαφορετική ζωή.

Απο το βιβλίο του
Aldo Carotenuto - Έρως και πάθος, τα όρια της αγάπης και του πόνου.